Ιπποπόταμος

Χαρακτηριστικά

Οι ιπποπόταμοι είναι ζώα κοινωνικά, που ζουν σε αγέλες με πληθυσμό έως και 40 ζώα. Η διάρκεια ζωής τους είναι 40-50 έτη. Τα θηλυκά φτάνουν στη σεξουαλική ωρίμανση στα 5 με 6 χρόνια τους και έχουν κύηση διάρκειας 8 μηνών.

Έχουν μήκος 3,5 μέτρα και 1,5 μέτρα ύψος στο ακρώμιο, και θεωρούνται, μαζί με το λευκό ρινόκερο τα μεγαλύτερα στεριανά ζώα μετά τονελέφαντα (οι γνώμες των ειδικών διίστανται ως προς το ποιο από τα δύο είναι μεγαλύτερο). Φαίνεται ότι οι αρσενικοί ιπποπόταμοι αυξάνουν διαρκώς σε μέγεθος σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, ενώ οι θηλυκοί φτάνουν στο μέγιστο βάρος τους γύρω στην ηλικία των 25 ετών. Τα θηλυκά, που δεν ξεπερνούν τον 1,5 τόνο σε βάρος, είναι μικρότερα από τα αρσενικά (φυλετικός διμορφισμός), τα οποία μπορούν να ζυγίζουν έως και 3,2 τόννους. Παρά τον όγκο τους, οι ιπποπόταμοι τρέχουν γρηγορότερα από τον άνθρωπο. Η ταχύτητά τους ποικίλλει από 30 έως 50 χλμ/ώρα.

 

Ιπποπόταμος κάτω από την επιφάνεια του νερού

Τα μάτια, τα αυτιά και τα ρουθούνια του ιπποπόταμου είναι τοποθετημένα ψηλά στο κρανίοτου. Αυτό του επιτρέπει να περνά τις περισσότερες ώρες της ημέρας μισοβυθισμένος στα νερά τροπικών ποταμών, αποφεύγοντας τη ζέστη και τα ηλιακά εγκαύματα. Για επιπλέον προστασία από τον ήλιο, το δέρμα του εκκρίνει μια φυσική αντιηλιακή ουσία με αντιβακτηριακές ιδιότητες, που είναι κόκκινη στο χρώμα, και καμιά φορά αναφέρεται ως «ιδρώτας αίματος», αλλά δεν είναι ούτε αίμα, ούτε ιδρώτας. Στην αρχή της έκκρισής της η ουσία είναι άχρωμη, αλλά γρήγορα γίνεται κόκκινη και καταλήγει καφέ.

Συγγένειες

Όπως φαίνεται από το όνομα, οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι οι ιπποπόταμοι είχαν συγγένεια με τα άλογα. Μέχρι το 1985 οι φυσιοδίφες τους κατέτασσαν μαζί με τα γουρούνια, λόγω των τραπεζιτών τους. Σήμερα θεωρείται ότι οι πλησιέστεροι εν ζωή συγγενείς του ιπποπόταμου είναι τα κήτη. ^[1]

Πού ζει

Πριν την τελευταία εποχή των παγετώνων, οι ιπποπόταμοι ζούσαν στη Βόρεια Αφρική και την Ευρώπη. Μπορούν να ζήσουν σε ψυχρότερα κλίματα με την προϋπόθεση ότι το νερό δεν παγώνει κατά το χειμώνα. Το είδος ζούσε στο Νείλο μέχρι τους ιστορικούς χρόνους, όπως αναφέρει ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος, ενώ απολιθώματα ηλικίας 180.000 ετών έχουν βρεθεί στη Μάλτα. Ιπποπόταμοι ζουν μέχρι σήμερα σταποτάμια και στις λίμνες της Ουγκάντα, του Σουδάν, του Κονγκό και της Αιθιοπίας, της Κένυας, όπως επίσης και στη Νότια Αφρική, (Μποτσουάνα, Νότια Αφρική, Ζιμπάμπουε, Ζάμπια). Πληθυσμοί ιπποποτάμων υπάρχουν επίσης στην Τανζανία και τη Μοζαμβίκη.

Συμπεριφορά

 

Ένας ιπποπόταμος ανοίγει το στόμα του

Οι ιπποπόταμοι αγαπούν να έχουν τη δική τους περιοχή. Ο αρσενικός ιπποπόταμος συχνά μαρκάρει μια περιοχή στην όχθη ενός ποταμού, όπου διατηρεί χαρέμι με θηλυκά, και την υπερασπίζει από άλλα αρσενικά. Στις διενέξεις επιστρατεύει τους κυνόδοντές του, που έχουν μήκος 50 εκατοστά, και το κεφάλι του, το οποίο χρησιμοποιεί ως πολιορκητικό κριό. Καθώς συχνά μπαίνουν στην περιοχή του αγρότες και τουρίστες, κι εκείνος την υπερασπίζει, θεωρείται από τα πιο επικίνδυνα ζώα στην Αφρική. Σκοτώνει κροκοδείλους και λιοντάρια και είναι υπεύθυνος για πολύ περισσότερους θανάτους ανθρώπων απ’ ότι άλλα ζώα της Αφρικής. ^[2] Ο ιπποπόταμος δεν κυνηγά ανθρώπους, αλλά υπερασπίζεται με σθένος την περιοχή του από αυτούς.

Οι ιπποπόταμοι βρίσκονται σε ρηχά νερά. Βγαίνουν από το νερό τη νύχτα για να φάνε, και καταναλώνουν 50 κιλά φυτών καθημερινά. Οι ενήλικοι ιπποπόταμοι δεν επιπλέουν γενικά. Όταν βρίσκονται σε βαθιά νερά, προωθούνται πηδώντας στον βυθό. Οι μικρότεροι ιπποπόταμοι επιπλέουν και κινούνται συνήθως κολυμπώντας και κλωτσώντας με τα πισινά τους πόδια. Τα μωρά ιπποπόταμοι γεννιούνται κάτω από το νερό, με βάρος από 25 έως 45 κιλά, και πρέπει να κολυμπήσουν στην επιφάνεια για να πάρουν την πρώτη αναπνοή τους. Όταν το νερό είναι πολύ βαθύ γι’ αυτά, κάθονται στην πλάτη της μητέρας τους, και για να θηλάσουν κολυμπούν κάτω από το νερό.

Οι ενήλικοι ιπποπόταμοι βγαίνουν στην επιφάνεια του νερού για ν’ αναπνεύσουν κάθε 3.5 λεπτά. Οι νεαροί πρέπει ν’ αναπνέουν κάθε 2 με 3 λεπτά. Η διαδικασία της ανάδυσης στην επιφάνεια και της αναπνοής είναι αυτόματη και συμβαίνει ακόμα κι όταν ο ιπποπόταμος κοιμάται, χωρίς να ξυπνήσει. Έχει αναφερθεί ιπποπόταμος που έμεινε κάτω από το νερό για 30 λεπτά. ^[3] Όταν ο ιπποπόταμος βυθίζεται στο νερό, κρατά κλειστά τα ρουθούνια του.

Εξαφάνιση

 

Κρανίο ιπποπόταμου, με τους μεγάλους κυνόδοντες που χρησιμοποιεί στη μάχη

Τρία είδη ιπποποτάμων (οικογένεια ιπποποταμιδών) εξαφανίστηκαν κατά την Ολόκαινο στηΜαδαγασκάρη. Το είδος νάνου ιπποποτάμου Phanourios minutis, ζούσε στην Κύπρο αλλά εξαφανίστηκε στο τέλος της Πλειστοκαίνου. Δεν είναι σίγουρο αν αυτό οφείλεται σε ανθρώπινη παρέμβαση. Το 2005 οι ιπποπόταμοι στο Κονγκό ήταν 800-900, ενώ το 1975 αριθμούσαν 29.000. Αυτή η μείωση αποδίδεται στον πόλεμο, στο ότι οι ιπποπόταμοι θεωρούνται επικίνδυνοι, και στο ότι η – παράνομη – πώληση του κρέατός τους είναι κερδοφόρα στη μαύρη αγορά.

 

Anolis gorgonae, η αλλιώς η μπλε anole

Πιο ψηλά από το κατώτερο στρώμα του εδάφους των δασών, στο απομονωμένο Κολομβιανό νησί Gorgona ζει μια σαύρα με αστραφτερό μπλε δέρμα, που ανταγωνίζεται το μπλε του ουρανού. Η Anolis gorgonae, η αλλιώς η μπλε anole, είναι ένα είδος σπάνιο, που σπάνια το συναντάει κανείς, με αποτέλεσμα οι επιστήμονες να δυσκολεύονται να υπολογίσουν το πλήθος τους. Εξαιτίας της απομονωμένης φυσικής κατοικίας της και των αντικοινωνικών συνηθειών της, οι ερευνητές γνωρίζουν λίγα για την μπλε anole, αλλά σαγηνεύονται από τους εκθαμβωτικούς χρωματισμούς της.

Σχεδόν 35 μίλια ανοιχτά της ακτής του Ειρηνικού στην Κολομβία βρίσκεται η Gorgona, ένα νησί με ένα μοναδικό παρελθόν και ένα αβέβαιο μέλλον. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’50 υπήρχε εκεί μια υψίστης ασφαλείας φυλακή μέχρι και το κλείσιμό της το 1984. Επειδή το νησί χωρίζεται από την ηπειρωτική χώρα λόγω μίας υποθαλάσσιας τάφρου βάθους 270 μέτρων, η Gorgona διατηρεί μια ενδημική βιοποικιλότητα. Το 1985, το νησί γεννήθηκε από τις στάχτες του και ανακηρύχτηκε εθνικό πάρκο για να προστατευθούν τα σπάνια είδη που ζουν και ευδοκιμούν σε αυτό το εύθραυστο οικοσύστημα.

Η Maria Margarita Ramos είναι απόφοιτη του Τμήματος Οικολογίας και Εξελικτικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου τους Princeton. Η Ramos μελέτησε την Anolis gorgonae στην Gorgona το 2004 και κατέληξε ότι η σαύρα περνάει την περισσότερη ώρα κοντά στις κορυφές των δέντρων όπου υπάρχουν και οι φυσικοί κυνηγοί του, όπως βόες και άλλα δενδρόβια φίδια.

Η μπλε anole είναι πραγματικά εκθαμβωτική όταν την βλέπεις. Είναι όλη μπλε και η απόχρωση ανάμεσα σε αρσενικά και θηλυκά δεν διαφέρει καθόλου. Η μεγαλύτερη ορατή διαφορά είναι ότι το αρσενικό έχει λαγόνες, όπως και τα υπόλοιπα είδη της σαύρας anole, μόνο που σε αυτή την περίπτωση έχουν έντονο λευκό χρώμα, κάνοντας πολύ θεαματική την αντίθεση με το μπλε. Παρότι έχει αυτό το εντυπωσιακό χρώμα, πολύ λίγοι άνθρωποι έχουν σταθεί τυχεροί να εντοπίσουν και να δουν αυτήν την μοναδική μπλε σαύρα.

Η ερευνήτρια Maria Margarita Ramos του Πανεπιστημίου του Princeton έχει μελετήσει την Αnole gorgonae στο φυσικό της περιβάλλον. Η Ramos έζησε από πρώτο χέρι πόσο δύσκολο είναι να γίνει μια ακριβής εκτίμηση σχετικά με αυτό το είδος που συναντάται πολύ δύσκολα. Κατά την διάρκεια της πιο πρόσφατης έρευνάς της, η Ramos μελέτησε μόνο εφτά σαύρες. Ο επιστήμονας Nicholas Urbina του Πανεπιστημίου Nacional Autónoma de Mexico (UNAM) αντιμετώπισε παρόμοια προβλήματα, μελετώντας μόνο δύο σαύρες κατά την διάρκεια την διαμονής του στο νησί. Με τόσο μικρό δείγμα, είναι δύσκολο να παρθούν συμπεράσματα για το είδος.

Παρά της προβληματικές προσπάθειες να γίνουν ακριβείς εκτιμήσεις σχετικά με τον πληθυσμό του είδους, οι ντόπιοι ειδικοί ερπετολόγοι συμφώνησαν ότι η μπλε anole είναι είδος υπό εξαφάνιση. Οι πρωταρχικοί κίνδυνοι φαίνεται να είναι η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος λόγω της αποψίλωσης και η μεγάλη συρροή ένθερμων θαυμαστών της όμορφης και μοναδικής αυτής χρωματιστής σαύρας. Η αποψίλωση είναι μια ιδιαίτερη απειλή μιας που η μπλε anole είναι ένα είδος που ζει στα δέντρα, με εξαίρεση τα θηλυκά που ρισκάρουν να κατέβουν χαμηλά στο έδαφος στην περίπτωση που θέλουν να γεννήσουν τα αυγά τους.